Η Ελλάδα δεν συμμετέχει επίσημα σαν χώρα στο ESRF. Ωστόσο, η ελληνική επιστημονική κοινότητα συμμετέχει έμμεσα, δηλαδή ως υποστηρικτικό προσωπικό σε επιστήμονες που προέρχονται απο χώρες μέλη της εγκατάστασης, σε πειράματα που πραγματοποιούνται στο ESRF τα τελευταία χρόνια.
Κατά μέσο όρο, τα τελευταία 10 περίπου χρόνια, οι επιστημονικές προτάσεις για την παροχή χρόνου μέτρησης με την χρήση ακτίνων-Χ (στις οποίες τουλάχιστον ένα μέλος προέρχεται από την ελληνική επιστημονική κοινότητα) είναι λίγο παραπάνω από το 1% του ετήσιου διαθέσιμου χρόνου μετρησης στο ESRF.
Την ίδια περίοδο το ESRF παραχώρησε (μετά από ανεξάρτητη επιστημονική αξιολόγηση των επιστημονικών προτάσεων), κατά μέσο όρο, 0,35% του χρόνου μέτρησης ανά έτος για πειράματα στα οποία κάποιο μέλος της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας θα χρησιμοποιούσε έμμεσα τις εγκαταστάσεις του.
Το ποσοστό των επιστημονικών προτάσεων που κατατέθηκαν με την έμμεση συμμετοχή της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας προς το ESRF μεταξύ 2009 και 2018 φαίνεται στο παρακάτω γράφημα.

Τα τελευταία 10 περίπου χρόνια, ο αριθμός των επιστημονικών προτάσεων που έχουν έμμεσα κατατεθεί από την ελληνική επιστημονική κοινότητα προς το ESRF για την χρήση ακτίνων-Χ είναι 36. Οι 19 από τις 36 προτάσεις προέρχονται από τον τομέα της φυσικής στερεάς κατάστασης, οι υπόλοιπες 16 προτάσεις μοιράζονται μεταξύ εφαρμοσμένης επιστήμης των υλικών, φαρμακευτικής, δομικής βιολογίας, μαλακής ύλης, επιστήμης επιφανειών και διεπαφών, χημείας, και επιστήμης περιβάλλοντος. Επιπλέον, 1 επιστημονική πρόταση έχει κατατεθεί για την πραγματοποίηση βιομηχανικής έρευνας.
Οι 36 προτάσεις που έχουν έμμεσα κατατεθεί από την Ελληνική επιστημονική κοινότητα προέρχονται από επιστήμονες οι οποίοι εδρεύουν στην Πάτρα, την Αθήνα/Αττική, το Ηράκλειο και την Θεσσαλονίκη,

Ο αριθμός των επιστημονικών δημοσιεύσεων σε επιστημονικές επιθεωρήσεις (με ανεξάρτητους κριτές) που έχουν παραχθεί από την ελληνική επιστημονική κοινότητα βασιζόμενες σε δεδομένα που καταγράφηκαν στο ESRF τα τελευταία 10 περίπου χρόνια είναι 125.
Από το πλήθος αυτό των δημοσιεύσεων 19 επιστημονικές δημοσιεύσεις έχουν αφήσει ιδιαίτερο αντίκτυπο στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.

Οφέλη συμμετοχής

Δυστυχώς, το σημερινό καθεστώς μη συμμετοχής της Ελλάδας στο ESRF δεν επιτρέπει στους Έλληνες επιστήμονες να απολαμβάνουν όλα τα οφέλη που προέρχονται από την επίσημη συμμετοχή μιας χώρας σε αυτή την δομή.
Οι επιστημονικές προτάσεις για την χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων του ESRF άμεσα απο Έλληνες επιστήμονες που έχουν ως βάση τους κάποια ακαδημαϊκή ή ερευνητική δομή στην Ελλάδα έχουν μηδαμινές πιθανότητες επιτυχίας.
Σαν αποτέλεσμα, μια σταθερά αναπτυσσόμενη κοινότητα νέων Ελλήνων επιστημόνων υψηλού ερευνητικού επιπέδου που έχουν ανάγκη πρόσβασης στις σύγχρονες ερευνητικές εγκαταστάσεις του ESRF αποκλείεται από την διεξαγωγή ανταγωνιστικής έρευνας και τη δημιουργία δεσμών τόσο με τον ακαδημαϊκό χώρο όσο και με τη βιομηχανία στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Επιπλέον, οι επιστημονικές κοινότητες από τις συμμετέχουσες χώρες μπορούν να συμμετάσχουν στην διεκδίκηση Ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων έρευνας που σχετίζονται με το ESRF (π.χ. InnovaXN, TESMAT). Η Ελληνική επιστημονική κοινότητα λόγω της μη συμμετοχής της χώρας στο ESRF είναι πρακτικά αδύνατο να χρησιμοποιήσει παρόμοια χρηματοδοτικά εργαλεία.

Μια πιθανή συμμετοχή της Ελλάδας στο ESRF θα προσφέρει τεράστια οφέλη για την ελληνική επιστημονική κοινότητα και την βιομηχανία.

Το ESRF προσφέρει ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων κατάρτισης ξεκινώντας από το προπτυχιακό επίπεδο μέχρι και τους έμπειρους ερευνητές που επιθυμούν να εισέλθουν στο πεδίο. Τα προγράμματα κατάρτισης χρηματοδοτούνται πλήρως και είναι δωρεάν για τους συμμετέχοντες.

Η εγγυημένη και σταθερή πρόσβαση σε μια άριστη ερευνητική εγκατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για υψηλού προφίλ Έλληνες επιστήμονες να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να πραγματοποιήσουν έρευνα αιχμής στη χώρα (αντιστροφή του brain-drain).

Μια πιθανή συμμετοχή της Ελλάδας στο ESRF μπορεί να παρακινήσει επιστήμονες υψηλού προφίλ από γειτονικές χώρες να ενώσουν τις δυνάμεις τους με Έλληνες επιστήμονες (brain-gain). Συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα είναι η πρώτη χώρα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων με τέτοια προνόμια.

Τα πιο σημαντικά οφέλη από την συμμετοχή της Ελλάδας στο ESRF μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:

1. Διατήρηση, ενίσχυση, και καλλιέργεια της επιστημονικής αριστείας μέσω την εκπαίδευση των σημερινών και νέων χρηστών ακτινοβολίας synchrotron στην Ελλάδα (προπτυχιακοί/μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες, μεταδιδακτορικοί επιστήμονες).

2. Το ESRF θα καλύπτει όλα τα έξοδα που σχετίζονται με τα πειράματα που πραγματοποιούνται στο ESRF (η πραγματοποίηση κάποιου πειράματος στο ESRF προυποθέτει την έγκριση πειραματικής πρότασης από επιστημονικές ομάδες με βάση ακαδημαϊκούς και δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς στην Ελλάδα από επιστημονικές επιτροπές κρίσης του ESRF) συμπεριλαμβανομένων των εξόδων ταξιδιού, γευμάτων, και διαμονής. Σε κάθε περίπτωση η χώρα μέλος παραλαμβάνει χρόνο μέτρησης τουλάχιστον ισάξιο της οικονομικής συνεισφοράς της στην δομή και ποτέ μικρότερο.

3. Υπηρεσίες αιχμής και μεταφορά γνώσης για ακαδημαϊκούς και βιομηχανικούς ερευνητές (π.χ. ανάπτυξη τεχνολογίας σχετικής με τις ακτίνες-Χ όπως: οπτικά συστήματα ακτίνων-Χ, ανιχνευτές ακτίνων-Χ, επιστημονικός εξοπλισμός για ex-situ/in-situ πειράματα και λογισμικό/κώδικας για προσομοιώσεις και ανάλυση επιστημονικών δεδομένων).

4. Δημιουργία νέων ισχυρών δεσμών μεταξύ της Ελληνικής επιστημονικής κοινότητας και επιστημόνων από χώρες μέλη του ESRF.

5. Εξάλειψη των εμποδίων πρόσβασης για τις Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην τεχνολογία των ακτίνων-Χ.

6. Ενθάρρυνση νέων επιστημονικών συνεργασιών ακαδημαϊκών και δημόσιων ερευνητικών οργανισμών στην Ελλάδα με όμορους Ευρωπαϊκούς οργανισμούς σε στρατηγικούς τομείς έρευνας για την Ευρώπη (π.χ. έρευνα για την μετατροπή και αποθήκευση ενέργειας).

Η δραστηριοποίηση των Ελλήνων επιστημόνων στο ESRF τις τελευταίες δύο δεκαετίες αποδεικνύει οτι η Ελληνική επιστημονική κοινότητα δείχνει ήδη έναν ιδιαίτερα υψηλό βαθμό ωριμότητας στον τομέα των ακτίνων-Χ.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ESRF θα πυροδοτήσει ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας στα πειράματα που πραγματοποιούνται στο ESRF. Τα διαθέσιμα προηγμένα εργαλεία και πλατφόρμες του ESRF θα συμβάλουν σημαντικά σε ένα εξαιρετικά παραγωγικό μέλλον για τους Έλληνες επιστήμονες.

Σήμερα, η συνεισφορά όλων των χωρών μελών στον ετήσιο προϋπολογισμό του ESRF είναι περίπου 90 εκατ. € (σε τιμές 2018) και αναμένεται να μειωθεί σε περίπου 82 εκ. € (σε τιμές 2018) από το 2024 (λόγω ολοκλήρωσης του πρόγραμματος αναβάθμισης της εγκατάστασης).

Η συμμετοχή μιας χώρας με ένα επίπεδο συμμετοχής της τάξης του 1% συνεπάγεται εισφορά 0.9 εκατ. € στον ετήσιο προϋπολογισμό του ESRF. Το ποσό αυτό καταβάλεται προς το ESRF σε τέσσερις ισόποσες δόσεις των ~225 k€. Μια ενδεχόμενη συμμετοχή της Ελλάδας με ποσοστό μεταξύ 0.3 και 0.7% ταιριάζει με το μέσο ετήσιο επίπεδο συμμετοχής της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας στα πειράματα του ESRF, το οποίο είναι 0.35%, κατά τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Σε αυτή την περίπτωση η συνολική οικονομική συνεισφορά της Ελλάδας προς το ESRF θα ανέρχεται μεταξύ 270 και 630 k€ ετησίως για 5 τουλάχιστον χρόνια.